Günümüz dijital çağında, bilgi teknolojileri hızla gelişiyor ve pek çok işletme, kurum ve birey bu teknolojilere adapte olmak zorunda kalıyor. Bu dönüşümün temelinde ise yazılım geliştirme alanındaki ilerlemeler yer alıyor. Yazılımın temel yapı taşı olan “backend”, bir uygulamanın arkasındaki gizli güçtür ve genellikle kullanıcıların fark etmediği ancak olmazsa olmaz bir rol oynar. Backend, bir dil ile ifade edilen ve uygulamanın mantıksal işlevlerini, veritabanı yönetimini ve sunucu iletişimini üstlenen önemli bir parçadır.
Bu blog yazısında, sık kullanılan backend dillerini anlamak ve kavramak için temel bilgilere birlikte göz atacağız. Bu sayede, yazılım dünyasının gücünü ve işleyişini keşfedeceğiz.
Runtime stack nedir?
Runtime stack, bir programın çalışması sırasında alt programlarının veya fonksiyonlarının bilgilerini saklayan bir veri yapısıdır. Runtime stack, programın düzenli ve öngörülebilir bir şekilde çalışmasına yardımcı olur. Runtime stack, bir yığın olarak düzenlenir, yani veriler yığınının üstünden itilebilir veya çekilebilir. Runtime stack, her alt program çağrısının dönüş adresleri, parametreleri, yerel değişkenleri ve diğer verilerini içerir.
Runtime stack, bir programlama dilinin runtime system tarafından yönetilir. Runtime system, bir programı çalıştırmak için bir ortam sağlayan bir yazılım bileşenidir. Runtime system, bellek yönetimi, tip kontrolü, hata ayıklama, kod üretimi, optimizasyon ve daha fazlası gibi özellikler içerir. Runtime system ayrıca bir programlama dilinin yürütme modelini de uygulayabilir, örneğin değişkenlerin nasıl erişildiği, parametrelerin nasıl geçirildiği, istisnaların nasıl ele alındığı vb.
Runtime stack kullanmanın avantajları nelerdir? Runtime stack kullanmanın bazı avantajları şunlardır:
- Sanal makineleri kolayca taşıyabilir, yedekleyebilir veya kopyalayabilirsiniz.
- Sanal makineleri farklı ortamlarda (bulut, şirket içi, kişisel vb.) çalıştırabilirsiniz.
- Sanal makineleri hızlı bir şekilde başlatabilir veya durdurabilirsiniz.
- Sanal makineleri farklı iş yükleri için optimize edebilirsiniz.
- Sanal makineleri güvenli bir şekilde test edebilir veya izole edebilirsiniz.
Runtime stack, bir programın aktif alt programlarının veya fonksiyonlarının bilgilerini depolayan bir veri yapısıdır. Runtime stack, aynı zamanda çağrı yığını, yürütme yığını, program yığını veya kontrol yığını olarak da bilinir. Runtime stack, her alt program çağrısının dönüş adresleri, parametreleri, yerel değişkenleri ve diğer verilerini takip etmek için kullanılır. Runtime stack, bir yığın olarak düzenlenir, yani veriler yığınının üstünden itilebilir veya çekilebilir. Runtime stack, programın düzenli ve öngörülebilir bir şekilde çalışmasına yardımcı olur.
Runtime system, bir programı çalıştırmak için bir ortam sağlayan bir yazılım bileşeni terimidir. Runtime system, bellek yönetimi, tip kontrolü, hata ayıklama, kod üretimi, optimizasyon ve daha fazlası gibi özellikler içerebilir. Runtime system ayrıca bir programlama dilinin yürütme modelini de uygulayabilir, örneğin değişkenlerin nasıl erişildiği, parametrelerin nasıl geçirildiği, istisnaların nasıl ele alındığı vb. Runtime system, derleyicinin, yorumlayıcının, işletim sisteminin veya ayrı bir kütüphane veya çerçevenin bir parçası olabilir.
Runtime stack genellikle bir programlama dilinin runtime system tarafından yönetilir. Runtime system, runtime stack’i manipüle etmek için talimatlar veya fonksiyonlar sağlayabilir, örneğin veri itmek veya çekmek, bellek ayırmak veya boşaltmak, hataları kontrol etmek vb. Runtime system ayrıca runtime stack’i kendi amaçları için de kullanabilir, örneğin özyineleme, eşzamanlılık, çöp toplama vb.
Bir backend dili ne iş yapar?
Bir backend dili, bir web sitesinin veya uygulamanın sunucu tarafında çalışan programlama dilidir. Bir backend dili, web sitesinin veya uygulamanın iş mantığını, veri tabanı iletişimini, kullanıcı kimlik doğrulamasını, API oluşturmayı ve diğer sunucu tarafı işlevlerini gerçekleştirmek için kullanılır. Bir backend dili, web sitesinin veya uygulamanın kullanıcı tarafında görünen kısmı olan frontend ile etkileşim halinde olur.
Bazı popüler backend dilleri şunlardır:
- Python: Basit, temiz ve çok yönlü bir dil olan Python, web geliştirme için popüler bir seçimdir. Python, Django, Flask, Pyramid gibi çeşitli web çerçeveleri ile uyumludur. Python ayrıca yapay zeka, veri bilimi ve makine öğrenimi gibi alanlarda da yaygın olarak kullanılır.
- PHP: Web geliştirme için özel olarak tasarlanmış bir dil olan PHP, dünyadaki web sitelerinin yaklaşık %80’inde kullanılır. PHP, WordPress, Drupal, Joomla gibi popüler içerik yönetim sistemleri tarafından desteklenir. PHP, Laravel, Symfony, CodeIgniter gibi güçlü web çerçevelerine de sahiptir.
- Java: Nesne yönelimli, çok platformlu ve yüksek performanslı bir dil olan Java, web geliştirme için de sıkça tercih edilir. Java, Spring Boot, Hibernate, Struts gibi güvenilir ve ölçeklenebilir web çerçeveleri sunar. Java ayrıca Android uygulamaları, masaüstü uygulamaları ve kurumsal sistemler için de kullanılır.
Göz atın: PHP’ye giriş: PHP ile neler yapılır? – Advanced Dynamics Teknoloji (advdyn.com)
Runtime stack kullanım alanları
Runstime stack’in kullanım alanlarını bilmek, backend dilleri hakkında bilgi toplamada veya “Hangi backend dili öğrenmeliyim?” sorunusuna yanıt vermede işinizi kolaylaştırabilir.
Runtime stack, bir programın çalışma zamanında kullandığı bellek bölgesidir. Bir program fonksiyon çağrıları yaptığında, fonksiyonun parametreleri, yerel değişkenleri ve dönüş adresi gibi bilgileri runtime stack’e kaydeder. Fonksiyon tamamlandığında, runtime stack’ten çıkarılır ve çağrıldığı yere döner. Bu şekilde, runtime stack, programın çalışma akışını takip etmesine ve belleği verimli bir şekilde yönetmesine yardımcı olur.
Runtime stack’in kullanım alanları şunlardır:
- Programlama dilleri: Runtime stack, özellikle yorumlanan veya derlenen dillerde, programın çalışma zamanında bellek yönetimini sağlar. Örneğin, Java Runtime Environment (JRE), Java programlarının çalışması için gerekli olan bir yazılımdır. JRE, Java programı ile işletim sistemi arasında iletişim kuran ve Java Sanal Makinesi (JVM) adı verilen bir runtime stack sağlayan temel bir teknolojidir.
- Oyunlar ve grafik uygulamaları: Runtime stack, oyunlar ve grafik uygulamaları için 3D grafik hesaplaması yapabilen bir yazılım olan Vulkan Run Time Libraries gibi teknolojilerde de kullanılır. Vulkan Run Time Libraries, GPU üzerinde direkt kontrol sağlayarak, işlemcinin sırtına binen yükü azaltır ve kullanıcıya daha iyi bir oyun ve 3D performansı sunar.
- Hata ayıklama ve güvenlik: Runtime stack, programın çalışma zamanında karşılaştığı hataları veya güvenlik açıklarını tespit etmek ve çözmek için de kullanılabilir. Örneğin, Runtime Broker, Windows 8 ve Windows 10 işletim sistemlerinde bulunan resmi bir Microsoft çekirdek işlemidir. Runtime Broker’ın genel amacı, Windows Store kullanılarak indirilen evrensel uygulamaların izinlerini kontrol etmek ve ters bir durumda olaya el atmak.
Umarım bu bilgiler size yardımcı olmuştur. Başka bir sorunuz varsa lütfen bana sorun. 😊
Geliştirilen bir uygulama için en uygun backend dilini seçmek
Backend dilini seçerken çeşitli faktörleri göz önünde bulundurmanız önemlidir. Aşağıda, hangi backend dilini seçmeniz gerektiğini belirlemek için dikkate almanız gereken bazı kritik faktörlerden bahsedilmiştir:
- Proje İhtiyaçları: Uygulamanızın amacı ve ihtiyaçları backend dilini belirlemede en önemli etkenlerden biridir. Bazı projeler, yüksek düzeyde performans gerektiren büyük veri işlemleri veya paralel işlemlerle uğraşırken, bazıları daha küçük ölçekli ve basit işlevlere sahip olabilir.
- Tecrübe ve Uzmanlık: Mevcut takımınızın veya sizin backend dilleri konusundaki uzmanlık düzeyiniz de önemlidir. Takımınızın deneyimli olduğu dilleri tercih etmek, projenin başarısı için önemli bir faktördür.
- Topluluk ve Destek: Kullandığınız dilin aktif bir topluluğu ve güncel bir destek ekosistemi olması büyük önem taşır. Topluluk sayesinde karşılaşabileceğiniz sorunlara daha hızlı ve kolay çözümler bulabilirsiniz.
- Performans ve Ölçeklenebilirlik: Uygulamanızın performansı ve ölçeklenebilirliği, dilin seçiminde kritik bir rol oynar. Büyüdükçe ve kullanıcı sayınız arttıkça, dilin yeterli performansı sağlayıp sağlamadığına emin olmanız gerekir.
- Veritabanı Uyumluluğu: Backend dilinin, kullanmayı düşündüğünüz veritabanlarıyla uyumluluğu önemlidir. Veritabanı işlemleri, uygulamanızın veri depolama ve yönetimi açısından önemli bir parçasıdır.
- Güvenlik: Uygulamanızın güvenliği kritik bir faktördür. Backend dilinin güvenlik önlemleri ve zafiyetleri yönetmedeki yetenekleri dikkate alınmalıdır.
- Maliyet: Dilin kullanımı ve lisans maliyetleri de projeniz için önemli bir etkendir. Açık kaynaklı diller, genellikle daha ekonomiktir ancak diğer faktörleri göz ardı etmemek gerekir.
- Gelecek Beklentileri: Dilin gelecekteki trendleri ve güncelliği, projenizin uzun vadeli başarısı için önemlidir. Moda geçici olabilir, bu nedenle gelecekte değişen piyasa koşullarını göz önünde bulundurmalısınız.
Bu faktörleri değerlendirerek, proje gereksinimlerinize ve takımınızın uzmanlık düzeyine en uygun olan backend dilini seçebilirsiniz. Genellikle yaygın olarak kullanılan diller arasında Python, JavaScript (Node.js), Ruby, Java, PHP ve Go gibi seçenekler bulunmaktadır. Ancak, her proje kendine özgüdür, bu nedenle doğru kararı vermek için ihtiyaçlarınızı ve hedeflerinizi iyi analiz etmeniz gerekmektedir.
